Odmiana "być" (sein) po niemiecku według czasów i trybów (2023)

Koniugacja jest trochę jak podróż w czasie. Może przenieść Cię z teraźniejszości do przeszłości lub przyszłości, a nawet zmienić rzeczywistość. "To, co jest" nagle staje się "tym, co mogłoby być", jeśli używasz trybu przypuszczającego, albo gdy rodzaj zmienia się za pomocą tylko jednej litery.

To jest właśnie magia gramatyki. Koniugacja to termin gramatyczny, który opisuje, w jaki sposób czasowniki zmieniają się, aby pokazać różne czasy, tryby lub osoby.

Kiedy odmieniasz czasownik, zmieniasz jego formę. W języku angielskim i niemieckim dzieje się to przez dodanie końcówki do czasownika, np. kiedy dodajesz "s" do formy trzeciej osoby liczby pojedynczej czasownika. "I live" staje się "she lives".

Podczas gdy w języku angielskim jest to dość proste, ucząc się języka niemieckiego szybko przekonasz się, że istnieje wiele innych zmian, na które należy zwracać uwagę - a my jesteśmy tu po to, by je wyjaśnić, przedstawiając niemiecką koniugację czasownika "sein" (być).

Czasownik sein

"Sein" oznacza "być" i używamy go do opisania wszelakich rzeczy w języku niemieckim, od emocji, przez stany fizyczne, po tożsamość. Dlatego właśnie tak bardzo ważne jest opanowanie odmiany czasownika "być" po niemiecku.

Będziesz go potrzebował do wyrażenia podstawowych rzeczy, w tym:

Odmiana czasownika “sein”

Aby odmienić czasownik regularny, bierzesz rdzeń czasownika i dodajesz odpowiednią końcówkę. Oto jak czasownik regularny "spielen" (grać) odmienia się w czasie teraźniejszym, zgodnie z genus (rodzajem) i numerus (liczbą):

Numerus	Genus	Po polsku	Po niemiecku
Pojedyncza	1. osoba	Ja gram	Ich spiele
	2. osoba	Ty grasz	Du spielst
	3. osoba	On/ona/ono gra	Er/sie/es spielt
Mnoga	1. osoba	My gramy	Wir spielen
	2. osoba	Wy gracie	Ihr spielt
	3. osoba	Oni grają	Sie spielen

Jednak niektóre z najważniejszych czasowników w danym języku są zazwyczaj nieregularne, w tym "być", a niemiecki nie jest tu wyjątkiem. "Sein" jest czasownikiem nieregularnym i najlepszym sposobem na nauczenie się jest zapamiętanie każdej formy z osobna. Przygotowaliśmy więc tabelę dla każdego czasu.

Czas teraźniejszy

Czas teraźniejszy jest prawdopodobnie najważniejszy. W języku niemieckim nazywa się "Präsens" i jest to jedyny czas teraźniejszy. W języku niemieckim nie ma czasu teraźniejszego ciągłego, tak jak w języku angielskim (I am playing).

Jeśli nie opanowałeś jeszcze innych czasów, staraj się używać czasu teraźniejszego i dodawaj tylko słowa związane z czasem, które sygnalizują, że mówisz o innym momencie, np. "nächsten Monat" (następny miesiąc), "letzten Freitag" (ostatni piątek) lub "um 18 Uhr" (o 18:00).

Może nie jest to poprawne gramatycznie, ale gwarantuję Ci, że wszyscy zrozumieją, co mówisz.

Po polsku	Po niemiecku	Przykład	Tłumaczenie
Ja jestem	Ich bin	Ich bin glücklich	Jestem szczęśliwy.
Ty jesteś	Du bist	Du bist lieb.	Jesteś miły.
On/ona/to jest	Er/sie/es ist	Er/sie/es ist hier.	On/ona/ono jest tutaj.
My jesteśmy	Wir sind	Wir sind Freunde.	Jesteśmy przyjaciółmi.
Wy jesteście	Ihr seid	Ihr seid lustig.	Jesteście zabawni.
Oni są	Sie sind	Sie sind Schüler.	Oni są uczniami.

Czas przeszły prosty

W języku niemieckim czas przeszły prosty jest używany do mówienia o wydarzeniach, które miały miejsce w przeszłości i zostały już zakończone. Ten czas jest również znany jako "Präteritum" lub "Imperfekt".

Po polsku	Po niemiecku	Przykład	Tłumaczenie
Ja byłem/byłam	Ich war	Ich war hier.	Byłem/byłam tutaj.
Ty byłeś/byłaś	Du warst	Du warst da.	Byłaś/byłeś tam.
On był/ona była/ono było	Er/sie/es war	Er/sie/es war erfolgreich.	On/ona/ono odniósł/a/o sukces.
Oni byli/one były	Wir waren	Wir waren schlau.	Byliśmy sprytni.
Wy byliście/wy byłyście	Ihr wart	Ihr wart laut.	Byliście głośni/byłyście głośne.
Oni byli/one były	Sie waren	Sie waren schön.	One były piękne./Oni byli piękni.

Czas teraźniejszy złożony

Czasu teraźniejszego złożonego (odpowiedni angielskiego Present Perfect) używa się do opisywania czynności lub wydarzeń z przeszłości, które mają związek z teraźniejszością.

W języku niemieckim nazywa się "Perfekt" i tworzy się go przez użycie czasowników posiłkowych (lub czasowników pomocniczych) "haben" (mieć) lub "sein" (być) w czasie teraźniejszym, po których następuje imiesłów bierny czasownika:

Ich habe gelacht (Roześmiałem się)
Ich bin gegangen (Wyszedłem)

Po polsku	Po niemiecku	Przykład	Tłumaczenie
Byłem/byłam	Ich bin gewesen	Ich bin einkaufen gewesen.	Zrobiłam zakupy.
Byłeś/byłaś	Du bist gewesen	Du bist krank gewesen.	Byłeś chory.
On był/ona była/on było	Er/sie/es ist gewesen	Er ist da gewesen.	On tam był.
My byliśmy/byłyśmy	Wir sind gewesen	Wir waren pleite gewesen.	Byliśmy spłukani.
Wy byliście	Ihr seid gewesen	Ihr seid nett gewesen.	Byliście mili.
Oni byli/one były	Sie sind gewesen	Sie sind hier gewesen.	Oni tu byli.

Jak widzisz, można utworzyć czas teraźniejszy złożony dla niemieckiego czasownika "sein", ale nie jest tak powszechne używanie tego czasu dla czasowników "być" lub "mieć", ponieważ te dwa czasowniki są również czasownikami posiłkowymi, których używasz do utworzenia czasu: (Ich habe gehabt / Ich bin gewesen). Zamiast tego w czasie teraźniejszym złożonym częściej używa się bardziej aktywnych czasowników:

Przykład użycia	Tłumaczenie
Ich habe gefrühstückt.	Zjadłem śniadanie.
Wir haben den Film gesehen.	Widzieliśmy ten film.
Du hast deine Prüfung bestanden.	Zdałeś egzamin.
Ich habe aufgeräumt.	Zrobiłem porządek.
Du hast nicht angerufen.	Nie zadzwoniłeś.
Sie hat dich gefunden.	Znalazła cię.

Czas zaprzeszły

Czas przeszły złożony nazywa się po niemiecku "Plusquamperfekt", więc możesz go dodać do swojej listy dziwnych, długich niemieckich słów!

Tworzy się go również z imiesłowem biernym czasownika głównego i czasowników posiłkowych "haben" (mieć) lub "sein" (być), ale tym razem w czasie przeszłym:

Ich hatte gelacht (Śmiałem się)
Ich war gegangen (Szedłem)

Przenosi Cię w czasie jeszcze dalej niż czas przeszły prosty. Możesz użyć tego czasu, gdy opowiadasz historię i chcesz dodać jakiś szczegół z bardziej odległej przeszłości:

Ich war gerade dabei, in den Bus zu steigen, als ich merkte, dass ich mein Ticket zu Hause vergessen hatte.
(Już miałem wsiąść do autobusu, kiedy zorientowałem się, że zapomniałem biletu z domu.)

Po polsku	Po niemiecku	Przykład	Tłumaczenie
Byłem/byłam	Ich war gewesen	Ich war treu gewesen	Byłem lojalny.
Byłeś/byłaś	Du warst gewesen	Du warst drüben gewesen	Byłeś tam.
On był/ona była/on było	Er/sie/es war gewesen	Er/sie/es war laut gewesen	On/ona był/była głośna.
My byliśmy/byłyśmy	Wir waren gewesen	Wir waren schlau gewesen.	Byliśmy sprytni.
Wy byliście	Ihr wart gewesen	Ihr wart laut gewesen.	Byliście głośni.
Oni byli/one były	Sie waren gewesen	Sie waren schön gewesen.	Były piękne.

Czas przyszły

Aby utworzyć czas przyszły, zwany również w języku niemieckim "Futur I", używasz czasownika posiłkowego "werden" (stać się) w czasie teraźniejszym, po którym następuje bezokolicznik czasownika głównego:

Ich werde lachen (Będę się śmiał)
Ich werde gehen (Pójdę)

Po polsku	Po niemiecku	Przykład	Tłumaczenie
Będę	Ich werde	Ich werde hier sein.	Będę tutaj.
Będziesz	Du wirst	Du wirst toll sein.	Będziesz świetny.
On/ona/ono będzie	Er/sie/es wird	Er/sie/es wird erfolgreich sein.	On/ona/ono odniesie sukces.
My będziemy	Wir werden	Wir werden schlau sein.	Będziemy mądrzy.
Wy będziecie	Ihr werdet	Ihr werdet laut sein.	Będziecie głośni.
Oni/one będą	Sie werden	Sie werden rosa sein.	Będą różowe./Będą różowi.

Czas przyszły złożony (dokonany)

Niemiecki czas przyszły złożony nazywa się "Futur II" i opisuje czas, w którym coś już się wydarzy, czyli jest bardzo daleko w przyszłości.

Aby utworzyć ten czas, potrzebujesz czasownika posiłkowego "werden" (stać się), po którym następuje imiesłów bierny czasownika głównego:

Ich werde gelacht haben. (Będę się śmiał.)
Ich werde gegangen sein. (Pójdę.)

Po polsku	Po niemiecku	Przykład	Tłumaczenie
Będę	Ich werde gewesen sein	Ich werde hier gewesen sein.	Będę tutaj.
Będziesz	Du wirst gewesen sein	Du wirst toll gewesen sein.	Będziesz świetny.
On/ona/ono będzie	Er/sie/es wird gewesen sein	Er/sie/es wird erfolgreich gewesen sein.	On/ona/ono odniesie sukces.
My będziemy	Wir werden gewesen sein	Wir werden schlau gewesen sein.	Będziemy mądrzy.
Wy będziecie	Ihr werdet gewesen sein	Ihr werdet laut gewesen sein.	Będziecie głośni.
Oni/one będą	Sie werden gewesen sein	Sie werden rosa gewesen sein.	Będą miały/będą mieli różowy kolor.

Tryb łączący

W języku niemieckim tryb łączący nazywany jest "Konjunktiv". Określa on tryb w gramatyce, który jest używany do wyrażenia pewnego poziomu niepewności lub opisania hipotetycznej sytuacji: Czy dobrze słyszałem "lody"? Byłoby super!

Konjunktiv I

Konjunktiv I jest używany głównie w formalnym piśmie, mowie zależnej i poleceniach pośrednich, na przykład gdy ktoś mówi: "Moja mama mówiła, że jestem bardzo mądry". To właśnie mowa zależna. Nie wiemy, czy to prawda!

Po polsku	Po niemiecku	Przykład	Tłumaczenie
(Mówią), że jestem	Ich sei	Man sagt, ich sei schlau.	Mówią, że jestem mądry.
(Mówią), że jesteś	Du seist	Man sagt, du seist leichtgläubig.	Mówią, że jesteś łatwowierny.
(Mówią), że on/ona jest	Er/sie/es sei	Man sagt, es sei kalt draußen.	Mówią, że na zewnątrz jest zimno.
(Mówią), że jesteśmy	Wir seien	Man sagt, wir seien freundlich.	Mówią, że jesteśmy przyjaźni.
(Mówią), że jesteście	Ihr seiet	Man sagt, ihr seiet höflich.	Mówią, że jesteście uprzejmi.
(Mówią), że są	Sie seien	Man sagt, sie seien Diebe.	Mówi się, że są złodziejami.

Konjunktiv II

Konjunktiv II służy do wyrażania hipotetycznych sytuacji, życzeń i uprzejmości, na przykład kiedy myślisz: "Gdybym tylko przeprowadził się do Berlina, to byłbym szczęśliwy".

Po polsku	Po niemiecku	Przykład	Tłumaczenie
Byłbym/byłabym	Ich wäre	Dann wäre ich glücklich.	Wtedy byłbym szczęśliwy.
Byłbyś/byłabyś	Du wärst	Dann wärst du neugierig.	Wtedy byłbyś ciekawy.
On/ona/ono byłby	Er/sie/es wäre	Dann wäre sie dabei.	Wtedy byłaby z nami.
Bylibyśmy/byłybyśmy	Wir wären	Dann wären wir schlauer.	Wtedy bylibyśmy mądrzejsi.
Bylibyście/byłybyście	Ihr wäret	Dann wärt ihr Ärzte.	Wtedy bylibyście lekarzami.
Byliby/byłyby	Sie wären	Dann wären sie Katzen.	Wtedy byłyby kotami.

Niemiecki tryb rozkazujący

Forma rozkazująca lub "Imperativ" jest używana, aby powiedzieć komuś, co ma zrobić - lub w tym przypadku, jaki ma być. Rozróżnia się tylko liczbę pojedynczą i mnogą.

Liczba	Po polsku	Po niemiecku
Pojedyncza	Bądź szczęśliwy!	Sei glücklich!
	Bądź miły!	Sei lieb!
	Bądź sobą!	Sei du selbst!
Mnoga	Bądźcie dobrzy!	Seid gut!
	Bądźcie głośni!	Seid laut!
	Bądźcie sobą!	Seid ihr selbst!

Sei neugierig

Mówiąc o trybie rozkazującym, jednym z moich ulubionych zwrotów, jeśli chodzi o naukę języków obcych, jest "bądź ciekawy" (niem. Sei neugierig). To właśnie te wszystkie subtelne różnice gramatyczne sprawiają, że tak trudno uczyć się różnych języków obcych - ale to właśnie one czynią je wyjątkowymi i fascynującymi.

Jeśli tylko będziesz ich ciekawy, nauka stanie się o wiele przyjemniejsza! Odkrywaj więc język niemiecki i podziwiaj wszystkie jego osobliwości i małe dziwactwa na naszym blogu o nauce języka niemieckiego!